Obozy koncentracyjne –
wprowadzenie do tematyki opowiadań Tadeusza Borowskiego
1. Obóz koncentracyjny
to miejsce przetrzymywania, zwykle bez wyroku sądu, dużej liczby osób
uznawanych za niewygodne dla władz. Może służyć różnym celom: od czasowego
odosobnienia przez przymusową pracę niewolniczą po fizyczną eksterminację[1].
Pojęcie obozu koncentracyjnego jest szerokie: od rodzaju zwykłego więzienia
w postaci baraków na ogrodzonym i strzeżonym terenie po „fabrykę
śmierci”, czyli miejsce koncentracji ludzi przed ich celową zagładą w specjalnie
w tym celu skonstruowanych urządzeniach (głównie w komorach
gazowych), a następnie likwidacji ciał (krematorium). Ten ostatni rodzaj
obozów koncentracyjnych, nazywany też obozami zagłady, tworzony był
przede wszystkim przez Niemcy hitlerowskie.
2. Niemieckie obozy
koncentracyjne – pierwsze niemieckie obozy koncentracyjne powstały
w III Rzeszy w 1933 r. umieszczano w nich obywateli
niemieckich uznawanych za wrogów państwa. Po wybuchu wojny hitlerowcy utworzyli
na terenie Niemiec i okupowanych krajów ponad 9000 obozów koncentracyjnych.
Trafiała tam inteligencja z podbitych krajów, osoby związane z ruchem
oporu, a także ofiary ulicznych łapanek, jeńcy oraz przedstawiciele
narodowości przeznaczonych do eksterminacji. Podczas II wojny światowej w obozach
przebywało łącznie 18 milionów osób, z czego 11 milionów
poniosło śmierć. Część obozów koncentracyjnych została zamienionych w obozy
zagłady. Różnice między obydwoma rodzajami były niewielkie – w obozach
koncentracyjnych uśmiercano więźniów po wcześniejszym ich wykorzystaniu
do niewolniczej pracy, w obozach zagłady ludność była przeznaczona
do natychmiastowej eksterminacji.
Na terenie Polski:
- Stutthof (w miejscowości
Sztutowo 36 km od Gdańska)
- Auschwitz-Birkenau
(w Oświęcimu i Brzezince)
- Belzec (nieopodal wsi
Bełżec i linii kolejowej Lublin-Lwów)
- Gross-Rosen (w rejonie
Rogoźnicy na trasie Strzegom-Legnica)
- Kulmhof (Chełmno w Wielkopolsce)
- Lublin-Majdanek (w Lublinie)
- Plaszow (w Płaszowie
pod Krakowem)
- Sobibor (4 km od
wsi Sobibór, niedaleko linii kolejowej łączącej Chełm z Włodawą)
- Treblinka (w lasach
nad Bugiem, wzdłuż linii kolejowej Siedlce-Małkinia)
3. Auschwitz-Birkenau
Obóz
został założony przez Niemców w połowie 1940 r. na przedmieściach
Oświęcimia. Początkowo miał to być kolejny z obozów koncentracyjnych, ale
od 1942 r. stał się również największym ośrodkiem bezpośredniej,
natychmiastowej zagłady Żydów. Jako jedyny obóz koncentracyjny na świecie
znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO[2] pod
nazwą „Auschwitz-Birkenau. Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady
(1940-1945)”. W skład kompleksu KL Auschwitz weszły:
- Auschwitz I (Oświęcim) –
pierwszy obóz, tzw. „obóz macierzysty”, głównie pracy przymusowej, pełniący
wówczas funkcję centrum zarządzającego dla całego kompleksu,
- Auschwitz II – Birkenau
(Brzezinka) – początkowo obóz koncentracyjny, potem także miejsce masowej
eksterminacji wyposażone w komory gazowe i krematoria,
- Auschwitz III – Monowitz
(Monowice) – obóz pracy przymusowej w fabryce Buna-Werke koncernu IG Farben
(Zakłady Chemiczne, niemiecki koncern chemiczny przemysłu farbiarskiego).
[1]
Eksterminacja – zbrodnia przeciwko ludzkości obejmująca celowe wyniszczenie
całych lub części narodów, grup etnicznych, religijnych lub rasowych
[2] Lista
Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości – lista obiektów
objętych szczególną ochroną międzynarodowej organizacji UNESCO
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz