149. Filozofia średniowiecza

Filozofia średniowiecza

 

1.     Augustynizm

Św. Augustyn żył w latach 354-430, był filozofem pochodzącym z afrykańskiego miasta Tagasta na terenie dzisiejszej Algierii. Początkowo wyznawał manicheizm – system religijny pochodzący z Persji, będący syntezą wielu wierzeń – a chrzest przyjął w wieku 33 lat, pod wpływem swojej matki (świętej Moniki). Został biskupem Hippony i jednym z czterech wielkich doktorów Kościoła.

Podstawowymi elementami jego systemu filozoficznego były założenia:

- Bóg jest centralnym problemem filozofii i teologii

- zło jest brakiem dobra

- świat dzieli się na dwie sfery: materialną i duchową

- właściwą naturą człowieka jest wolna wola

- rozum i wiara powinny uzupełniać się w procesie poznawania

- człowiek jest istotą pełną sprzeczności i skazaną na nieustanną walkę

- dzieje ludzkości to walka dwóch państw: państwa Bożego składającego się z ludzi cnotliwych, przeznaczonych do zbawienia i państwa diabła zaludnionego grzesznikami, na których oczekują piekielne otchłanie

- wiara jest podstawą nauki – bez niej nie da się pojąć niczego

2.     Tomizm

Św. Tomasz z Akwinu żył w latach 1225-1274. Był dominikaninem wywodzącym się z rodziny hrabiowskiej. Do zakonu wstąpił wbrew woli rodziców.

Najważniejsze założenia tomizmu:

- prawdy wiary można uzasadniać przez dociekanie rozumowe, za pomocą metody zwanej scholastyką

- świat jako dzieło Boże jest uporządkowany i pełen ładu wszystko ma w nim właściwe, z góry określone miejsce: na szczycie „drabiny bytów” znajduje się Bóg, poniżej aniołowie, ludzie, zwierzęta, rośliny i materia nieożywiona (ten pogląd o hierarchicznej naturze świata nazywa się gradualizmem)

- ład i hierarchia istnieją także w życiu społecznym, w którym każdy zajmuje właściwe, przeznaczone mu, celowo dla niego przewidziane i naturalne miejsce; odzwierciedla się to w hierarchicznym układzie ról społecznych, stanów zespolonych ze sobą współdziałaniem zapewniającym rozumny ład świata; naruszenie go przez niedopełnienie obowiązków wynikających z przypisanej roli uznawano za grzech przeciw prawom boskim

3.     Franciszkanizm

Św. Franciszek żył w latach 1181-1226. Był synem kupca włoskiego z Asyżu. Zamożny młodzieniec porzucił światowe rozkosze, wyrzekł się bogactw i zaczął wieść żebracze życie, służąc przy tym chorym i ubogim. Jego naukę wyróżniały miłość do świata i radość życia. Uważał, że wszystko, co stworzył Bóg, jest piękne i godne miłości, stanowi dowód geniuszu i dobroci Boga. Przez miłość i współczucie pokazał, że ubóstwo nie musi być wyłącznie cierpieniem i przedmiotem wzgardy.

Założenia filozofii franciszkańskiej:

- afirmacja świata

- program wiary radosnej, płynącej z wszechogarniającej miłości do świata i stworzenia

- wszystkie stworzenia Boże są naszymi braćmi i siostrami

- dosłowne pojmowanie i realizowanie ewangelicznych nakazów miłosierdzia, ubóstwa, braterstwa

Po śmierci św. Franciszka zakon bardzo szybko się wzbogacił, jednak cześć spośród franciszkanów, oburzona tym brakiem szacunku dla nauki św. Franciszka, sprzeciwiła się takiemu postępowaniu i na zawsze pozostała wierna pierwotnej regule.