222. Romantyzm w Polsce

Romantyzm w Polsce

Echa tworzących się nowych poglądów i postaw docierały do Polski stosunkowo łatwo dzięki otwarciu się na obcą kulturę, które nastąpiło w czasach oświecenia. Romantyzm budził jednak przez długi czas nieufność elit intelektualnych i dopiero ukazanie się w 1822 r. Ballad i romansów Adama Mickiewicza przesądziło o zwycięstwie nowego prądu. Z tej przyczyny od 1822 r. mówimy o polskim romantyzmie, który trwał dłużej niż romantyzm europejski. Rok 1848 to umowne zamknięcie epoki w literaturze powszechnej, jednak w Polsce nadal obowiązywały zasady romantyzmu.

Kres epoki nastąpił dopiero po klęsce powstania styczniowego w 1864 r. czwarte powstanie wzniecone w czasach romantyzmu (poprzedzały je listopadowe[1], krakowskie[2] i wielkopolskie[3]), zakończone największą katastrofą i najsroższymi represjami, wykazało ostatecznie, że indywidualny bunt nie prowadzi w świecie potężnych armii i bezwzględnych polityków do triumfu wartości duchowych.

W dobie romantyzmu polskiego życie kulturalne przebiegało niezwykle, ponieważ jego największe nasilenie miało miejsce poza dawnymi granicami państwa. Po klęsce powstania listopadowego twórcy romantyczni znaleźli się wraz z falą Wielkiej Emigracji w Paryżu i właśnie to miasto stało się głównym centrum polskiej kultury romantycznej. W Paryżu polscy artyści wydawali swe dzieła, organizowali formalne i nieformalne stowarzyszenia, drukowali polskie gazety, brali udział w życiu publicznym i naukowym.

Życie umysłowe romantyków polskich skupiało się wokół problemu upadku państwa, ojczyzny i narodu. Odkryli wspólnotę historii, wartości duchowych i języka jako nowych źródeł tożsamości. Polacy głęboko wierzyli, że ich sytuacja jest wyjątkowa (mimo że w podobnym położeniu znajdowali się Czesi, Węgrzy, Włosi, Norwegowie, Finowie, narody bałkańskie). Zrodziły się postawy prometejskie i mesjanistyczne, wyrażające przekonanie, że cierpienia narodu polskiego mają wartość szczególną i w ogólnym rozrachunku staną się ofiarą, która przyniesie wolność wszystkim ciemiężonym.

---

[1] 1930 r.

[2] 1946 r.

[3] 1948 r.