127. Biblijna wizja końca świata

Biblijna wizja końca świata

Nazwa gatunku i tytuł utworu pochodzą od greckiego słowa „apokálypsis” (objawienie, odsłonięcie), oznaczającego ujawnienie boskiej tajemnicy. Tytuł Apokalipsy św. Jana zapowiada więc szczególną wizję zapisaną w tym utworze. W znaczeniu gatunkowym nazwa „apokalipsa” określa utwór opisujący czasy ostateczne, zazwyczaj w sposób symboliczny, służący mówieniu o najgłębszych tajemnicach przeznaczenia świata i losów ludzkości. W apokalipsach opisy zagłady i kosmicznej katastrofy mają sens optymistyczny – zapowiadają zbawienie i odkupienie wiernych. Posługują się one specyficznym obrazowaniem – dynamicznym, barwnym, pełnym metaforyki i przedstawień potwornych stworzeń. W Starym Testamencie do ksiąg apokaliptycznych należą Księga Izajasza, Ezechiela, Daniela. W znaczeniu przenośnym „apokalipsa” to dzisiaj także zbiorowe nieszczęście, katastrofa.

Apokalipsa św. Jana jest ostatnią księgą Nowego Testamentu. Dla chrześcijaństwa ma znaczenie zamykające i dopełniające przekaz Pisma Św., a zarazem całego Bożego objawienia. Jej miejsce w Biblii – zakończenie historii świętej – odzwierciedla też sens Apokalipsy, obejmujący wizję końca świata i ostatecznych losów ludzkich. Autorem tej księgi jest, zgodnie z tradycją, św. Jan – ostatni z dwunastu apostołów, autor najmłodszej Ewangelii kanonicznej, przedstawiający się w niej jako umiłowany uczeń Jezusa.

Apokalipsa św. Jana powstała pod wpływem wizji, którą – zgodnie ze słowami samej księgi – przeżył jej autor na wyspie Patmos, dokąd został karnie zesłany jako biskup Efezu za rządów Domicjana, około 95 r. n.e. Powstała w czasie prześladowań pierwszych chrześcijan zapoczątkowanych w 64 r. n.e. za Nerona. Księga była adresowana do chrześcijan z Azji Mniejszej. Prolog Apokalipsy św. Jana zaczyna się od słów zapowiadających, że w księdze tej zostanie przedstawione „objawienie Jezusa Chrystusa, które dał Bóg, aby ukazać swym sługom, co musi stać się niebawem”. W stanowiącym trzon Apokalipsy proroczym widzeniu pojawia się Boże Królestwo, w którym Bóg ze swego tronu wyjawia Janowi przyszłe losy całej ludzkości. Przedstawione są one w kolejnych odsłonach symbolizowanych przez siedem pieczęci księgi, siedem trąb aniołów i siedem czasz opróżnianych przez aniołów.

Objawienie w Apokalipsie św. Jana ujęte jest w formie siedmiu wizji poprzedzonych siedmioma listami kierowanymi do siedmiu kościołów symbolizujących całe chrześcijaństwo (w Efezie, Smyrnie, Pergamonie, Tiatyrze, Sardes, Filadelfii i Laodycei):

1.     pierwsza wizja – intronizacja i gloryfikacja Jezusa Chrystusa

2.     druga wizja – sądu ostatecznego

3.     trzecia wizja – niewiasty obleczonej w słońce, nękanej przez siedmiogłowego smoka

4.     czwarta wizja – siedem plag zesłanych na grzesznika

5.     piąta wizja – walka baranka ze smokiem

6.     szósta wizja – zapowiedź tysiącletniego królestwa Chrystusa

7.     siódma wizja – mieszkańców nowego Jeruzalem

Księga obfituje w prorocze wizje, obrazy, symbole, liczby i znaki, dlatego jest trudna do zrozumienia. Mimo zapowiedzi głodu, zarazy, wojen, katastrof ukazanych w wizjach, Apokalipsa ma wydźwięk optymistyczny. Pociechę wiernym niesie fakt, że Kościół ma zapewniony triumf. Księga ma wymiar ponadczasowy i uniwersalny: ukazuje zmagania się zła i dobra, chaos i upadek ludzkości oraz przywracanie ładu i sensu świata w wymiarze eschatologicznym (gr. „éschatos” – ostateczny).

Najczęściej spotykane w Apokalipsie symbole:

·        Baranek – Jezus Chrystus

·        Bestia o liczbie 666, siedmiogłowy Smok – szatan

·        Babilon – miasto grzechu i rozpusty utożsamiane czasem z Rzymem; zło świata

·        Nowe Jeruzalem – przyszłe Królestwo Boże

·        Czterej jeźdźcy Apokalipsy – wojna, zaraza, głód i śmierć

·        Siedem pieczęci – tajemnica

·        Alga i Omega – pierwsza i ostatnia litera alfabetu greckiego, czyli początek i koniec; Jezus Chrystus, Bóg, który jest początkiem i końcem wszystkiego

·        Niewiasta odziana w słońce – Matka Boża; Kościół

·        Liczba trzy – Trójca Św.; po trzykroć święty Bóg

·        Liczba cztery – symbol kosmicznej całości (cztery pory roku, cztery strony świata); tronu Bożego strzeże czworo zwierząt; po otwarciu czterech pieczęci pojawia się czterech jeźdźców Apokalipsy

·        Liczba siedem – cyfra boska; biblijna miara czasu; siódmy dzień święty, księga zamknięta na siedem pieczęci oznacza tajemnicę; siedem trąb jest zapowiedzią Bożych wyroków; smok z siedmioma głowami jest symbolem szatana

·        Liczba dziesięć – symbol doskonałości, a w znaczeniu negatywnym symbol mocy szatańskiej

·        Zwierzęta – lew, wół, orzeł i zwierzę z ludzką twarzą – symbole czterech ewangelistów (lew – św. Marek, wół – św. Łukasz, orzeł – św. Jan, zwierzę z ludzką twarzą – św. Mateusz)

·        Tęcza – symbol Bożego miłosierdzia