133. Wprowadzenie do antyku

Wprowadzenie do antyku

1.     Nazwa okresu

Nazwa „antyk” wywodzi się z języka łacińskiego, od słowa „antiqqus” – „dawny”. Terminu tego używamy dla określenia starożytnej cywilizacji i kultury grecko-rzymskiej. Drugim, równorzędnym pojęciem określającym te czasy, jest „starożytność”.

Sztuka starożytna grecko-rzymska na długo określiła europejskie kanony piękna. Uznano ją za wzór doskonały – klasyczny (z łac. „classicus” – „doskonały”, „wzorcowy”).

Literatura powstawała najpierw jako ustna opowieść ludzi o zdarzeniach mitycznych i historycznych, jako pieśń śpiewana przy dźwiękach instrumentu, sławiąca herosów, czyli bohaterów. W postaci przedliterackiej rozwijała się sztuka opowiadania, a największym wydarzeniem historycznym utrwalonym w literaturze był upadek Troi około 1200 r. p.n.e.

2.     Literatura grecka

W IX w. p.n.e. Grecy przejęli za pośrednictwem Fenicjan alfabet prasemicki, który nie posiadał znaków oznaczających samogłoski. Grecy wprowadzili je, wykorzystując zbędne znaki fenickie i dostosowali alfabet do swojego języka. Był to moment decydujący w rozwoju kultury greckiej. Pisma zaczęto używać dla celów handlowych i przekazywano za jego pośrednictwem pierwsze dzieła literackie. Na przełomie IX i VIII w. p.n.e. powstały największe poematy epickie starożytności sławiące wojnę trojańską – „Iliada” i „Odyseja”.

W rozwoju literatury greckiej wyróżnia się 5 okresów:

1.     okres archaiczny (IX w. p.n.e. – VI w. p.n.e.)

2.     okres klasyczny (V w. p.n.e. – IV w. p.n.e.)

3.     okres hellenistyczny (III w. p.n.e. – I w. p.n.e.)

4.     okres rzymski (I w. n.e. – II w. n.e.)

5.     okres chrześcijański (III w. n.e. – V w. n.e.)

3.     Literatura rzymska

Literatura rzymska pojawia się znacznie później. Rzymianie przejęli od Greków większość ich mitów, także poezja liryczna i epika Rzymian wywodzą się z form i wątków literatury greckiej. Literatura rzymska wniosła jednak własny, oryginalny wkład w rozwój kultury europejskiej, przede wszystkim dzięki twórczości komediopisarza Plauta, pisarza i mówcy Katona, prozaika Cycerona i poetów: Horacego, Owidiusza czy Wergiliusza.

Za moment przełomowy dla twórczości łacińskiej uważa się rok 240 p.n.e. – datę narodzin literatury rzymskiej. Wyróżnia się okresy:

1.     okres archaiczny (240 r. p.n.e. – ok. 90 r. p.n.e.)

2.     okres cyceroński (ok. 90 r. p.n.e. – ok. 40 r. p.n.e.)

3.     okres augustowski (ok. 40 r. p.n.e. – 14 r. n.e.)

4.     okres cesarstwa (I i II w. n.e.)

5.     II okres cesarstwa (III w. n.e.)

6.     okres późnego cesarstwa (IV w. n.e. – 476 r. n.e.)