120. Rozważania nad sensem życia w Księdze Koheleta

Rozważania nad sensem życia w „Księdze Koheleta”

Słowo „kohelet” oznacza funkcję lub urząd mędrca przemawiającego na zebraniu (z hebr. „kahal”, gr. „ekklesia” – zgromadzenie). Rolą koheleta było opowiadanie, nauczanie, przemawianie, stąd najbliższe polszczyźnie wydaje się słowo „kaznodzieja” (ten, kto naucza, wygłasza kazania, pełniąc zarazem funkcje kapłańskie). W tradycji funkcjonują zamiennie dwie nazwy: „Księga Koheleta” lub „Eklezjastesa”. Autorstwo księgi przypisywano aż do XIX w. królowi Salomonowi żyjącemu w X w. p.n.e. Ustalono jednak, że powstała ona w III w. p. n. e., a imieniem Salomona posłużył się autor dla nadania księdze większej powagi.

Księga Koheleta jest zbiorem ogólnych refleksji na temat ludzkiego życia, przepełnionych pesymizmem oraz przekonaniem o nietrwałości świata i przemijalności wszystkiego, co wydaje się człowiekowi wartościowe. W formie stanowi ona wierszowany wywód filozoficzny – nieskrępowane systematyczną formą wykładu rozmyślania, zawierające zbiór aforyzmów i refleksji o dużym ładunku subiektywizmu i emocji. Przesłaniem Księgi Koheleta jest przeświadczenie, że piękno i radość są jedynie ulotną chwilą, niosącą w sobie zapowiedź nieuchronnej śmierci. Dwadzieścia razy autor wypowiada słowa: „vanitas vanitatum et omnia vanitas’ („marność nad marnościami i wszystko marność). Refren ten zawiera odpowiedź na pytanie o szczęście w ludzkiej egzystencji: nie zapewnia go ani bogactwo, ani sława, ani mądrość, gdyż człowiek poddany jest prawu przemijania. Jedynym ratunkiem człowieka wobec ułomności jego egzystencji jest wiara w Boga. Kohelet nie jest pesymistą, lecz realistycznie ocenia jasne i ciemne strony życia.

Księga Koheleta przypomina staroegipski, starszy o co najmniej kilka wieków, „Dialog zrozpaczonego ze swoją duszą”. Utwór ten zawiera skargę na los wypowiadaną przez człowieka doświadczonego, świadomego, że zbliża się ku śmierci i że nie znalazł dotąd sensu w swym życiu.