128. Biblia w języku zapisana

Biblia w języku zapisana.

Pod pojęciem biblizmów w języku polskim rozumiemy wyrazy utrwalone, stałe związki wyrazowe, które pochodzą z języka polskich przekładów Biblii lub powstały pod wpływem treści Biblii.

Biblizmy	Znaczenie bliblijne	Znaczenie współczesne
przenieść się na łono Abrahama	„Umarł żebrak, i aniołowie zanieśli go na łono Abrahama.” [Łk 16,22] w przypowieści o bogaczu i Łazarzu łono Abrahama jest metaforą życia pozagrobowego	umrzeć
jabłko Adama	[Rdz 3, 1 – 24]	chrząstka tarczowata tworząca wyniosłość krtaniową, widoczna zwłaszcza u szczupłych mężczyzn; legenda głosi, że to kawałek zakazanego owocu (jabłka z drzewa wiadomości dobrego i złego) uwiązł biblijnemu Adamowi i jego potomstwu w gardle
w stroju Adamowym	„Chociaż mężczyzna i jego żona byli nadzy, nie odczuwali wobec siebie wstydu.” [Rdz 2, 25]	nago
alfa i omega	„Jam jest Alfa i Omega, mówi Pan Bóg, Który jest, Który był i Który przychodzi, Wszechmogący.” [Ap 1, 8]	początek i koniec, absolutny autorytet w jakiejś dziedzinie
od Annasza do Kajfasza	„(...) pojmali Jezusa, związali Go i zaprowadzili najpierw do Annasza. Był on bowiem teściem Kajfasza, który owego roku pełnił urząd arcykapłański. (...) Następnie Annasz wysłał Go związanego do arcykapłana Kajfasza.” [J 18, 13 – 24] Annasz – arcykapłan żydowski w latach 6 – 15, teść Kajfasza. Kajfasz – arcykapłan żydowski (18 – 36) i przewodniczący Wysokiej Rady w czasie procesu Jezusa	chodzić dla załatwienia jakiejś sprawy od jednego urzędu (człowieka) do drugiego bez rezultatu
cham	„Noe był rolnikiem i on to pierwszy zasadził winnicę. Gdy potem napił się wina, odurzył się nim i leżał nagi w swym namiocie. Cham, ojciec Kanaana, ujrzawszy nagość swego ojcapowiedział o tym dwu swym braciom, którzy byli poza namiotem. Wtedy Sem i Jafet wzięli płaszcz i trzymając go na ramionach weszli tyłem do namiotu i przykryli nagość swego ojca; twarzy swych zaś nie odwracali, aby nie widzieć nagości swego ojca.” [Rdz 9, 20 – 23] Cham zgrzeszył, spojrzawszy na upitego winem, nagiego ojca i wzywając braci, aby przyszli popatrzeć. Noe  pośrednio ukarał Chama, przeklinając jego syna Kanaana	człowiek ordynarny, grubiański, nieokrzesany, z niższej warstwy społecznej
ciemności egipskie	„I rzekł Pan do Mojżesza: «Wyciągnij rękę ku niebu, a nastanie ciemność w ziemi egipskiej tak gęsta, że można będzie dotknąć ciemności». Wyciągnął Mojżesz rękę do nieba i nastała ciemność gęsta w całej ziemi egipskiej przez trzy dni. Jeden drugiego nie widział i nikt nie mógł wstać z miejsca swego przez trzy dni.” [Wj 10, 21 – 23] dziewiąta z dziesięciu plag spuszczonych przez Boga na Egipt za to, że faraon nie chciał wypuścić Izraelitów z Egiptu	wielka, gęsta, nieprzenikniona ciemność
nie czyń drugiemu, co tobie niemiło	„Czym sam się brzydzisz, nie czyń tego nikomu!” [Tb 4, 15]	przysłowie
duch ochoczy, ale ciało mdłe	„Czuwajcie i módlcie się, abyście nie ulegli pokusie; duch wprawdzie ochoczy, ale ciało słabe.” [Mt 26, 41] słowa Jezusa skierowane do śpiących apostołów, na chwilę przed zdradą Judasza	chciałoby się coś wykonać, ale brakuje niezbędnych do tego sił fizycznych
gehenna	„Następnie splugawił Palenisko – Zgrozę w Dolinie Synów Hinnoma, aby już nikt odtąd nie przeprowadza swego syna lub swojej córki przez ogień na cześć Molocha.” [2 Krl 23, 10] Gehenna (gĕbnēhinnōm) – dolina synów Hinnoma znajdująca się na płd. – zach. od Jerozolimy, zbudowano w niej ołtarz Molochowi i palono żywcem dzieci w ofierze, kult ten zlikwidował król Jozjasz	bolesne, ciężkie przejście, wielkie i długotrwałe cierpienie psychiczne lub fizyczne, męczarnie
herod – baba	Herod – król starożytnej Judei, który pod koniec życia stał się okrutnym tyranem, nakazał stracić konkurentów do tronu, jemu też Biblia przypisuje rzeź niewiniątek [Mt 2, 1 – 18]	kobieta despotyczna, brutalna, skłonna do kłótni
hiobowe wieści	[Hi 1, 13 – 19]	wiadomości złe, tragiczne, przerażające
trąba jerychońska	„Lud wzniósł okrzyk wojenny i zagrano na trąbach. Skoro tylko usłyszał lud dźwięk trąb, wzniósł gromki okrzyk wojenny i mury rozpadły się na miejscu. A lud wpadł do miasta, każdy wprost przed siebie, i tak zajęli miasto.” [Joz 6, 20] opowieść biblijna o zdobyciu miasta Jerycho głosi, że gdy siódmego dnia oblężenia siedmiu kapłanów siedmioma trąbami zatrąbiło siedem razy, mury Jerycha upadły (głos trąb wzmocniony był krzykiem oblegających)	głuptas, dureń, także plotkarz
kainowe piętno	[Rdz 4, 10 – 15]	znamię zbrodniarza, mordercy, bratobójcy
kozioł ofiarny	[Kpł 16, 7 – 10]	ktoś, na kogo rzuca się niesłusznie winę za coś, co jest negatywnie oceniane
niewierny Tomasz	[J 20, 21 – 25] tak nazwano Tomasza apostoła z powodu jego wątpliwości co do zmartwychwstania Jezusa	osoba nieufna, sceptycznie nastawiona, chcąca wszystko sprawdzić
cięty język	„Oni ostrzą jak miecz swe języki, a gorzkie słowa kierują jak strzały, by ugodzić niewinnego z ukrycia, znienacka strzelają, wcale się nie boją.” [Ps 64, 4]	dowcipny, złośliwy sposób mówienia
palcem nie kiwnąć	„Wiążą ciężary wielkie i nie do uniesienia i kładą je ludziom na ramiona, lecz sami palcem ruszyć ich nie chcą.” [Mt 23, 4]	nie zdobyć się na najmniejszy wysiłek, nic nie zrobić w jakiejś sprawie, nie pomóc
strzec jak oka w głowie	„Na pustej ziemi go znalazł, na pustkowiu, wśród dzikiego wycia, opiekował się nim i pouczał, strzegł jak źrenicy oka.” [Pwt 32, 10]	pilnować czegoś (lub kogoś) szczególnie gorliwie, troskliwie
onanizm	„Wtedy Juda rzekł do Onana: «Idź do żony twego brata i dopełnij z nią obowiązku szwagra, a tak sprawisz, że twój brat będzie miał potomstwo». Onan wiedząc, że potomstwo nie będzie jego, ilekroć zbliżał się do żony swego brata, unikał zapłodnienia, aby nie dać potomstwa swemu bratu.” [Rdz 38, 8 – 10] w prawie żydowskim istniał przepis, że brat pojmował za żonę bezdzietną wdowę po swoim bracie	Zaspokajanie popędu seksualnego bez udziału partnera, masturbacja
(coś) woła o pomstę do nieba	„Rzekł Bóg: «Cóżeś uczynił? Krew brata twego głośno woła ku mnie z ziemi!».” [Rdz 4, 10] słowa Boga do Kaina po zabójstwie Abla	coś znajduje się w okropnym stanie, wywołującym zgrozę i oburzenie, także rażąca niesprawiedliwość
pracować w pocie czoła	„W pocie więc oblicza twego będziesz musiał zdobywać pożywienie, póki nie wrócisz do ziemi (...).” [Rdz 3, 19] słowa Boga do Adama, mówiące o karze za grzech pierworodny	pracować bardzo ciężko, z wysiłkiem, z dużym nakładem pracy
nikt nie jest prorokiem we własnym kraju	„I powątpiewali o Nim. A Jezus rzekł do nich: «Tylko w swojej ojczyźnie i w swoim domu może być prorok lekceważony». I niewiele zdziałał tam cudów, z powodu ich niedowiarstwa.” [Mt 13, 57 – 58]	najtrudniej jest znaleźć uznanie wśród swoich
przedpotopowy	[Rdz 7, 1 – 24]	pochodzący z bardzo odległej epoki, przestarzały, staroświecki, nieaktualny, pochodzący z minionej epoki cywilizacyjnej i kulturowej
raj na ziemi	[Rdz 2, 8 – 15]	piękne, urocze, rozkoszne, szczęśliwe miejsce
umywać ręce	„Piłat widząc, że nic nie osiąga, a wzburzenie raczej wzrasta, wziął wodę i umył ręce wobec tłumu, mówiąc: «Nie jestem winny krwi tego Sprawiedliwego. To wasza rzecz».” [Mt 27, 24]	zrzucić z siebie odpowiedzialność, odżegnywać się od czegoś
rzeź niewiniątek	[Mt 2, 1 – 18]	egzamin, sprawdzian, którego większa część osób nie zaliczyła
rzucać perły przed wieprze	„Nie dawajcie psom tego, co święte i nie rzucajcie swych pereł przed świnie, by ich nie podeptały nogami (...).” [Mt 7, 6]	dawać coś cennego komuś, kto nie umie tego docenić
sodoma i gomora	[Rdz 19]	wielkie zamieszanie, rozgardiasz, awantura, niemoralne postępowanie, rozpusta
od stóp do głów	„Odszedł szatan sprzed oblicza Pańskiego i obsypał Hioba trądem złośliwym, od palca stopy aż do wierzchu głowy.” [Hi 2, 7]	od dołu do góry, całkowicie
wdowi grosz	[Mk 12, 41 – 44]	niewielka suma, ofiara złożona na jakiś cel kosztem wyrzeczeń, lecz z serca, przez ludzi niezamożnych
kto mieczem wojuje, od miecza ginie	„Wtedy Jezus rzekł do niego: «Schowaj miecz swój do pochwy, bo wszyscy, którzy za miecz chwytają, od miecza giną».” [Mt 26, 52]	złapać się we własne sidła, odpowiednik przysłowia: kto pod kim dołki kopie, sam w nie wpada
zakazany owoc	„A przy tym Pan Bóg dał człowiekowi taki rozkaz: «Z wszelkiego drzewa tego ogrodu możesz spożywać według upodobania; ale z drzewa poznania dobra i zła nie wolno ci jeść, bo gdy z niego spożyjesz, niechybnie umrzesz».” [Rdz 2, 16 – 17]	rzecz niedostępna, niedozwolona i dlatego pociągająca, pożądana
płacz i zgrzytanie zębów	„A synowie królestwa zostaną wyrzuceni na zewnątrz – w ciemność; tam będzie płacz i zgrzytanie zębów.” [Mt 8, 12] ewangeliczne określenie mąk piekielnych	smutek, żałoba, rozpacz, ciężka sytuacja, zmartwienie, kłopot