276. Konflikt pokoleń w „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej

Konflikt pokoleń w Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej

Konflikt pokoleń jest w Nad Niemnem wątkiem znaczącym. Różnice pokoleniowe widać najwyraźniej w postawach Benedykta i Witolda Korczyńskich, ojca i syna. Benedykt należy do pokolenia powstania styczniowego. Traci dwóch braci i zostaje sam na gospodarstwie. Wywiązuje się z tego zadania doskonale, jednak czuje się przegrany. Jest zgorzkniały i konfliktowy. Zajęty pracą i obowiązkami, odchodzi od dawnych ideałów demokratycznych. Witold jest jego przeciwieństwem. Wierzy w hasła pozytywistyczne, pojednanie się z ludem i pracę dla ludu. Podłożem ich konfliktu są różnice w patrzeniu na świat i w ocenie rzeczywistości. Stracone złudzenia ojca nie pokonują jednak młodzieńczego entuzjazmu syna. Dochodzi w końcu do pojednania, bo mimo różnic obaj chcą tego samego – zgodnego życia w rodzinie, kultywowania tradycji i pielęgnowania uczuć patriotycznych.

W konflikcie pozostaje też Andrzejowa Korczyńska ze swoim synem, Zygmuntem. Oboje nie mogą dojść do porozumienia, bo wyznają inny system wartości. Andrzejowej nie udało się wychować syna w duchu patriotyzmu i przywiązania do rodzinnych tradycji. Zygmunt to uosobienie kosmopolity niewrażliwego na miłość do ziemi i urok krajobrazu nadniemeńskiego, bez szacunku dla bohaterów powstania styczniowego. Jest mu to zupełnie obojętne. Ojca-powstańca nazywa szaleńcem. Konflikt między nimi jest nie do rozwiązania.