Szkoły filozoficzne w
starożytnej Grecji
Greckie słowo „philosophia” oznacza „umiłowanie mądrości”. Grecy
stworzyli jej podwaliny, uporządkowali jej problematykę i sformułowali
podstawowe pytania filozoficzne. Przyjmuje się, że filozofia narodziła się na
przełomie VII i VI w. p. n. e. w Jonii, w koloniach
greckich na wybrzeżu Azji Mniejszej. Stanowiła przełom w sposobie myślenia
człowieka. Była przejściem od myślenia mitycznego do myślenia opartego na
doświadczeniu i rozumie. Stanowiła próbę zrozumienia świata, jego
struktury i procesów zachodzących w przyrodzie za pomocą własnego
rozumu, bez odwoływania się do wierzeń religijnych i mitów. Jej celem było
dotarcie do prawdy, znalezienie naturalnego wyjaśnienia procesów zachodzących
w przyrodzie, sensu i celu ludzkiej egzystencji. Zastępowała tym
mity, które dotąd służyły wyjaśnieniu niezrozumiałych spraw i zjawisk.
Dzięki tym wszystkim cechom filozofia grecka wpłynęła na dalszy rozwój kultury
europejskiej.
W starożytnej Grecji wyłoniły się główne działy filozofii:
1. estetyka – nauka o pięknie i przeżyciach
z nim związanych
2. etyka – nauka o ludzkich obyczajach, o dobru
i złu
3. logika – nauka o sposobach poprawnego
myślenia
4. metafizyka – nauka o pierwszych zasadach,
podstawach bytu
5. psychologia – nauka o duszy (dziś odrębny
dział nauki)
Poglądy filozoficzne połączone jedną myślą
przewodnią, opartą na systemie filozoficznym stworzonym przez danego
myśliciela, to szkoły filozoficzne.
Najpopularniejsze z nich to:
1. sofiści – działali w Atenach w V w. p.n.e.,
ich najwybitniejszym profesorem był Protagoras z Abdery; zajmowali się
nauką przekonywania innych, uważali, że nie ma prawd absolutnych, wszystko
można udowodnić za pomocą sztuki wymowy,
2. platonicy – działali w Atenach, obok świętego gaju
Akademosa (Akademos – w mitologii greckiej heros attycki, który wskazał
Dioskurom miejsce, gdzie Tezeusz więził ich siostrę Helenę), najwybitniejszym
przedstawicielem był Platon (V-IV w. p.n.e.); dyskutowali o idealnej
naturze bytu, a także o trudnej sztuce życia; uważali mądrość za
źródło dobra i piękna,
3. arystotelicy – działali w Atenach, w zakładzie
gimnastycznym przy świątyni Apollona Likejosa (Apollo Likejos – Apollo Wilczy),
najwybitniejszym przedstawicielem był Arystoteles (IV w. p.n.e.),
uczeń Platona; dyskutowali o zasadach świata (wszystko składa się z formy
i materii, pierwsza przyczyna, którą można określić jako Boga, jest
poruszycielem bytu, dusza jest formą dla ciała), o sposobie logicznego
myślenia i mówienia, o sztuce i literaturze,
4. stoicy – działali w Atenach przy rynku,
najwybitniejszym przedstawicielem był Zenon z Kition (IV-III w. p.n.e.),
uczyli praktycznej sztuki życia (zarówno w szczęściu, jak i w nieszczęściu
trzeba zachowywać spokój)
5.
epikurejczycy – działali w Atenach,
w ogrodzie niedaleko gaju Akademosa, najwybitniejszym przedstawicielem był
Epikur z Samos (IV-III w. p.n.e.), uczyli jak żyć, by stale
odczuwać przyjemność, która polega przede wszystkim na unikaniu bólu,
6. hedoniści (gr. „hedone”
– przyjemność) – działali w IV w. p.n.e., założycielem był
Arystyp z Cyreny; głosili, że szczęście można osiągnąć poprzez chwilowe
przyjemności; ważne są doznania teraźniejsze, a to, co było ani to, co
będzie nie ma znaczenia; rozkosz musi współgrać z rozumem, to znaczy, że
nie człowiek ma się poddać rozkoszy, ale rozkosz człowiekowi,
7. cynicy – gromadzili się przy beczce Diogenesa, która
często zmieniała miejsce, najwybitniejszym przedstawicielem był Diogenes
z Synopy (V-IV w. p.n.e.), głosili naukę życia zgodnego z naturą,
pogardę dla dóbr materialnych, drwili z autorytetów; nazwę szkole nadali
złośliwcy, określając nauki tam udzielane mianem „kynikos” – psią filozofią,
8. sceptycy – działali w Elidzie (krainie w zachodniej
części Grecji), najwybitniejszym przedstawicielem był Pyrron z Elidy (IV-III w. p.n.e.),
nauczali sztuki wątpienia (gr. „skeptikos”
– wątpiący), prawda jest bowiem niedostępna dla człowieka.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz