„Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” to jeden z najważniejszych i najbardziej znanych polskich utworów średniowiecznych, napisany najprawdopodobniej na początku XV wieku. Zachował się w dwóch wersjach – prozatorskiej i wierszowanej – z których bardziej znana i ceniona jest wersja rymowana, przypisywana autorowi o imieniu Mikołaj z Mierzyńca.
Utwór reprezentuje gatunek dialogu moralnego (moralitetu). Ma charakter dydaktyczny, a jego głównym celem jest przekazanie prawdy o nieuchronności śmierci i przemijalności dóbr ziemskich. Forma dialogu pozwala autorowi przedstawić zderzenie dwóch światów – doczesnego i wiecznego, ludzkiego i boskiego.
Fabuła utworu jest prosta: uczony mistrz Polikarp modli się, by dane mu było zobaczyć śmierć. Bóg spełnia jego prośbę – zjawia się przed nim personifikowana Śmierć, opisana dosadnie i plastycznie jako przerażająca, rozkładająca się istota. Odbywa się między nimi rozmowa, w której Śmierć wygłasza długą tyradę o swojej wszechmocy i sprawiedliwości – zabiera każdego, bez względu na pozycję społeczną, majątek czy władzę.
Śmierć w tym utworze pełni rolę moralnego komentatora rzeczywistości. Ostro i bezlitośnie krytykuje grzechy różnych grup społecznych – duchownych, sędziów, kupców, lekarzy czy chłopów – ujawniając powszechny upadek obyczajów i obłudę. Jest sprawiedliwa i nieprzekupna, a jej obecność ma przypominać o konieczności życia w zgodzie z wartościami chrześcijańskimi.
W utworze obecne są cechy charakterystyczne dla epoki średniowiecza: uniwersalizm, religijność, motyw danse macabre (taniec śmierci), motyw memento mori („pamiętaj o śmierci”) oraz dydaktyzm. Język jest barwny, momentami dosadny i satyryczny, co przydaje tekstowi dynamiki i sprawia, że mimo poważnego przesłania utwór posiada elementy humorystyczne.
„Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” pozostaje cennym źródłem wiedzy o mentalności średniowiecznego człowieka, jego lękach, przekonaniach religijnych i stosunku do życia i śmierci. Do dziś inspiruje współczesnych artystów i badaczy jako świadectwo uniwersalnych prawd moralnych ubranych w barwną, żywą formę literacką.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz