czwartek, 31 października 2024

Święto Wszystkich Świętych



Święto Wszystkich Świętych to ważna tradycja, która łączy w sobie elementy modlitwy, pamięci i refleksji nad życiem i śmiercią. To czas, kiedy wierni oddają hołd świętym oraz wspominają swoich zmarłych, co wzmacnia więzi rodzinne i społeczne.

Święto Wszystkich Świętych – jego historia i znaczenie

Historia

Święto Wszystkich Świętych ma swoje korzenie w tradycjach chrześcijańskich i obchodzone jest 1 listopada. Jego początki sięgają wczesnego chrześcijaństwa, gdy wierni zaczęli czcić męczenników i świętych, którzy oddali życie za wiarę. 

- IV wiek: Uznaje się, że pierwsze wzmianki o obchodzeniu tego święta pojawiły się w IV wieku, kiedy to w Rzymie ustanowiono dzień ku czci męczenników.

- V wiek: W 609 roku papież Bonifacy IV przekształcił pogańską świątynię Panteon w Rzymie w kościół, dedykując go Wszystkim Świętym.

- VIII wiek: Święto zaczęło być obchodzone w różnych częściach Europy, a w 731 roku papież Grzegorz III ustanowił 1 listopada jako oficjalną datę obchodów.

- Zwyczaje: Z czasem święto zyskało dodatkowe znaczenie, łącząc pamięć o wszystkich świętych z modlitwą za zmarłych.

Znaczenie

Święto Wszystkich Świętych ma na celu uhonorowanie wszystkich świętych, zarówno znanych, jak i nieznanych, którzy osiągnęli zbawienie i są wzorem do naśladowania dla wiernych. Jest to czas refleksji nad życiem, wiarą i nadzieją na życie wieczne.

Obchody

- Msze Święte: W kościołach odprawiane są specjalne msze, które mają na celu modlitwę za świętych oraz zmarłych.

- Cmentarze: Wierni odwiedzają groby swoich bliskich, zapalają znicze i składają kwiaty. Ten zwyczaj symbolizuje pamięć i szacunek dla zmarłych.

- Rytuały: W wielu krajach praktykuje się także różne rytuały związane z modlitwą i wspomnieniem zmarłych.

Współczesne obchody

Dziś Święto Wszystkich Świętych jest obchodzone w wielu krajach na całym świecie, choć tradycje mogą się różnić. W Polsce jest to dzień wolny od pracy, a cmentarze stają się miejscem refleksji i zadumy.



środa, 30 października 2024

Kultura wysoka, elitarna i popularna

Rozróżnianie kultury wysokiej, elitarnej i popularnej

Kultura wysoka odnosi się do dzieł sztuki, literatury i muzyki, które są uznawane za wartościowe i mające wysoki poziom artystyczny. Często wiąże się z tradycjami klasycznymi i elitarnymi formami wyrazu. Przykładami mogą być dzieła wielkich mistrzów malarstwa, klasyczna muzyka czy literatura uznawana za kanon.

Kultura elitarna to termin często używany wymiennie z kulturą wysoką, ale może odnosić się do węższej grupy społecznej, która konsumuje i produkuje dzieła o wyższym statusie. W tym kontekście kultura elitarna może być bardziej zamknięta, a dostęp do niej może być ograniczony ze względu na czynniki takie jak edukacja, majątek czy prestiż społeczny.

Kultura popularna z kolei obejmuje zjawiska, które są szeroko dostępne i cieszą się masowym zainteresowaniem. Obejmuje muzykę pop, filmy, programy telewizyjne i inne formy rozrywki, które są przystosowane do szerszej publiczności. Często jest bardziej komercyjna i zorientowana na zysk, a jej formy mogą być mniej wymagające intelektualnie niż kultura wysoka.

Kluczowe różnice

  1. Dostępność:

    • Kultura wysoka i elitarna często wymagają specjalistycznej wiedzy lub doświadczenia, co może ograniczać ich odbiór.
    • Kultura popularna jest ogólnodostępna i skierowana do mas.
  2. Status i prestiż:

    • Kultura wysoka i elitarna zazwyczaj mają wyższy status społeczny i artystyczny.
    • Kultura popularna często jest postrzegana jako mniej wartościowa z perspektywy artystycznej.
  3. Forma i treść:

    • Dzieła kultury wysokiej są często bardziej złożone i wymagające.
    • Kultura popularna stawia na prostotę, łatwość przyswajania i rozrywkę.

Podsumowanie

Rozróżnienie między kulturą wysoką, elitarną a popularną jest istotne dla zrozumienia dynamiki społecznej i wartości artystycznych w różnych kontekstach. Każdy z tych typów kultury ma swoje miejsce w społeczeństwie i wpływa na sposób, w jaki ludzie postrzegają sztukę i rozrywkę.

wtorek, 22 października 2024

Egzamin pisemny z języka polskiego

Egzamin pisemny z języka polskiego na poziomie podstawowym sprawdza umiejętność odczytywania, porównywania, analizowania, syntetyzowania, uogólniania problematyki dwóch tekstów literackich oraz tworzenie wypowiedzi argumentacyjnej.

Na rozwiązanie wszystkich zadań w tej części egzaminu przewidziano 240 minut.

Sprawdzian obejmuje:

  • zadania zamknięte wielokrotnego wyboru, na dobieranie oraz typu prawda-fałsz
  • zadania otwarte z luką lub wymagające krótkiej odpowiedzi
  • zadanie rozszerzonej wypowiedzi, czyli wypracowanie

Egzamin składa się z dwóch arkuszy

Arkusz 1:

  • części 1 – Język polski w użyciu (5-7 zadań)
  • części 2 – Test historycznoliteracki (6-15 zadań)

Arkusz 2:

  • części 3 – Wypracowanie (1 zadanie)

Zdający może uzyskać 60 pkt.

Obowiązkowe utwory literackie

W części pisemnej egzaminu maturalnego z języka polskiego na poziomie podstawowym oraz w części ustnej sprawdzana będzie znajomość lektur obowiązkowych.

Maturzyści powinni być zaznajomieni z takimi dziełami, jak:

  1. Biblia, w tym fragmenty Księgi Rodzaju, Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Pieśni nad Pieśniami, Księgi Psalmów, Apokalipsy św. Jana
  2. Jan Parandowski, Mitologia, część I Grecja Homer, Iliada (fragmenty)
  3. Sofokles, Antygona
  4. Lament świętokrzyski (fragmenty)
  5. Legenda o św. Aleksym (fragmenty)
  6. Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragmenty)
  7. Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu (fragmenty)
  8. Pieśń o Rolandzie (fragmenty)
  9. Gall Anonim, Kronika polska (fragmenty)
  10. Dante Alighieri, Boska Komedia (fragmenty)
  11. Jan Kochanowski, Odprawa posłów greckich
  12. Piotr Skarga, Kazania sejmowe (fragmenty)
  13. Jan Chryzostom Pasek, Pamiętniki (fragmenty)
  14. William Szekspir, Makbet
  15. Molier, Skąpiec
  16. Adam Mickiewicz, Konrad Wallenrod, Dziady cz. III
  17. Juliusz Słowacki, Kordian
  18. Bolesław Prus, Lalka
  19. Eliza Orzeszkowa, Gloria victis
  20. Henryk Sienkiewicz, Potop
  21. Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara
  22. Stanisław Wyspiański, Wesele
  23. Stefan Żeromski, Przedwiośnie
  24. Tadeusz Borowski, Proszę państwa do gazu, Ludzie, którzy szli
  25. Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat
  26. Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem
  27. Albert Camus, Dżuma
  28. George Orwell, Rok 1984
  29. Sławomir Mrożek, Tango
  30. Marek Nowakowski, Raport o stanie wojennym (wybrane opowiadanie), Górą „Edek” (z tomu
  31. Prawo prerii)
  32. Jacek Dukaj, Katedra (z tomu W kraju niewiernych)
  33. Andrzej Stasiuk, Miejsce (z tomu Opowieści galicyjskie)
  34. Olga Tokarczuk, Profesor Andrews w Warszawie (z tomu Gra na wielu bębenkach)
  35. Ponadto z zakresu szkoły podstawowej: bajki Ignacego Krasickiego, Dziady cz. II i Pan Tadeusz Adama Mickiewicza, Balladyna Juliusza Słowackiego

teście historycznoliterackim może być sprawdzana znajomość treści i problematyki tylko tych utworów poetyckich, których tytuły wymieniono w podstawie programowej, tj.:

  1. Bogurodzica
  2. Lament świętokrzyski (fragmenty)
  3. Jan Kochanowski, Pieśń IX ks. I, Pieśń V ks. II, Psalm 13Psalm 47, treny IX, X, XI, XIX oraz – z zakresu szkoły podstawowej – treny I, V, VII, VIII
  4. Ignacy Krasicki, Hymn do miłości ojczyzny
  5. Adam Mickiewicz, Oda do młodości
  6. Juliusz Słowacki, Grób Agamemnona (fragmenty), Testament mój
  7. Czesław Miłosz, Traktat moralny (fragmenty)

W teście historycznoliterackim pojawią się również zadania, których tekstami źródłowymi będą utwory poetyckie zarówno autorów wskazanych w podstawie programowej, jak i niewymienionych w tym dokumencie. Zadania te nie będą sprawdzały znajomości treści konkretnego utworu (z wyjątkiem tych utworów, których tytuły podano w podstawie), ale – umiejętność odczytywania tego typu tekstów.

W wypracowaniu na poziomie podstawowym zdający może także odwołać się do lektur obowiązkowych wskazanych w podstawie programowej dla zakresu podstawowego i rozszerzonego, nieujętych w wymaganiach egzaminacyjnych, tj.:

Poziom podstawowy

  1. William Szekspir, Romeo i Julia
  2. Ignacy Krasicki, wybrane satyry
  3. Adam Mickiewicz, wybrane ballady, w tym Romantyczność
  4. Bolesław Prus, Z legend dawnego Egiptu
  5. Władysław Stanisław Reymont, Chłopi (tom I – Jesień)
  6. Stefan Żeromski, Rozdzióbią nas kruki, wrony...
  7. Witold Gombrowicz, Ferdydurke (fragmenty)
  8. Józef Mackiewicz, Droga donikąd (fragmenty)
  9. Antoni Libera, Madame
  10. Ryszard Kapuściński, Podróże z Herodotem (fragmenty)
  11. Ponadto z zakresu szkoły podstawowej: Zemsta Aleksandra Fredry.

Poziom rozszerzony

  1. Arystofanes, Chmury
  2. Wergiliusz, Eneida (fragmenty)
  3. François Rabelais, Gargantua i Pantagruel (fragmenty)
  4. Jan Kochanowski, Treny (jako cykl poetycki)
  5. Jorge Luis Borges, wybrane opowiadanie
  6. Janusz Głowacki, Antygona w Nowym Jorku

Zasady punktacji

Za egzamin ustny przewidziano 30 pkt.

Przydzielane są w czterech kryteriach i za poszczególne elementy wypowiedzi mogą wynieść maksymalnie:

  • aspekt merytoryczny wypowiedzi monologowych w zadaniach 1. i 2. (od 0 do 16 pkt)
  • kompozycja wypowiedzi monologowych w zadaniach 1. i 2. oceniana łącznie (od 0 do 4 pkt)
  • aspekt merytoryczny wypowiedzi podczas rozmowy (od 0 do 6 pkt)
  • zakres i poprawność środków językowych w wypowiedziach monologowych oraz podczas rozmowy (od 0 do 4 pkt)

Za egzamin pisemny przewidziano 60 pkt.

Poszczególne elementy egzaminu pozwalają uzyskać odpowiednio:

  • maksymalnie 10 pkt za część 1
  • maksymalnie 15 pkt za część 2
  • maksymalnie 35 pkt za wypracowanie

środa, 16 października 2024

Walory estetyczne języka

 Walory estetyczne języka to cechy lub elementy językowe, które wpływają na jego piękno, harmonię, i przyjemność estetyczną. Mogą one obejmować różnorodne aspekty językowe, takie jak:

  1. Bogactwo słownictwa: Zastosowanie różnorodnych słów, zwrotów i idiomów, które wzbogacają wyrazistość i zrozumiałość tekstu.

  2. Stylistyczne figury retoryczne: Zastosowanie metafor, porównań, aluzji, czy innych figur retorycznych, które nadają tekstu głębię i wyrazistość.

  3. Rytm i melodyjność: Struktura zdania, długość fraz, zastosowanie rytmu i melodyki, które wpływają na płynność czytelniczą i słuchową.

  4. Elegancja kompozycji: Układanie zdań i akapitów w sposób, który podkreśla ich spójność i harmonię.

  5. Zaskakujące obrazy i skojarzenia: Zastosowanie nieoczywistych, ale trafnych obrazów lub skojarzeń, które wzbogacają wyobraźnię czytelnika.

  6. Kreatywne używanie gramatyki: Świadome zastosowanie różnych konstrukcji gramatycznych, które podkreślają wyjątkowość tekstu.

  7. Emocjonalne oddziaływanie: Umiejętne wywoływanie emocji u czytelnika poprzez dobre dobranie słów i konstrukcji zdania.

  8. Zrównoważona proporcja między treścią a formą: Utrzymywanie równowagi między przekazem treści a sposobem jej wyrażenia.

  9. Działanie kontekstowe: Elastyczność w dostosowywaniu się do kontekstu i celu komunikacji.

  10. Przejrzystość: Jasność i przejrzystość w przekazywaniu myśli i informacji.

Walory estetyczne języka są istotne zarówno w literaturze, jak i w codziennej komunikacji, ponieważ wpływają na odbiór i zrozumienie przekazu.